Uzununa tullanma üzrə cənubi afrikalı atlet Luvo Manyonqa amerikalı məşhur idmançı Maykl Pauellin dünya rekordu qazandığı ildə - 1991-ci ildə anadan olub. O vaxtdan ötən 29 ildə 8,95 metr uzunluğa tullanma heç kimə nəsib olmamışdı. Atletlər cəmiyyətinin ekspertlərinin bunu yalnız L.Manyonqanın edə biləcəyini düşünmələri afrikalı idmançının güclü potensialı ilə bağlı idi. Əlbəttə, idmançı özü də bunu arzulayırdı. Çətinlikləri dəf edərək uğura aparan yola çıxmaq ona tanış idi…
Atlet Afrikanın qəsəbələrinin birində böyüyüb. Uşaqlıqdan ev təsərrüfatları ilə bağlı bütün əziyyətlər Luvonun anasının üzərində olub, atası bu işlərdə bacarıqsız olub. Qadın 1977-ci ildən ev işçisi kimi çalışaraq ailənin minimum xərclərini ödəməyə çalışsa da, evlərində daim pul çatışmır. O, isə həmişə çalışır ki, evdə heç olmasa yemək olsun. Oğlunun gözlənilməz istedadı ailənin yoxsulluqdan çıxmasına kömək edir.
L.Manyonqa ilk ən böyük uğurunu 2010-cu ildə gənclər arasında dünya çempionu olmaqla qazanıb. Sonradan Tequda keçirilən böyüklərin forumunda beşinci olub. Təəssüf ki, başgicəlləndirici böyük mükafatlar dövrünü bitirir, idmançı narkotik aludəçisinə çevrilir. Onu artıq idarə etmək mümkün olmur. Günlərin birində isə məşqçisi Mario Smitin evindən qaçır və beləliklə, idmandan imtina edir. 2012-ci ildə atletin metamfetamin testinin nəticəsinin müsbət çıxması onun 18 ay müddətinə diskvalifikasiya edilməsinə səbəb olur. Buna görə də o, London Olimpiadasını buraxmalı olur.
İrlandiyalı Con MakQrat olmasaydı, Manyonqa bəlkə də, potensialının yarısını belə aşkarlaya bilməyən bir günlük ulduz olaraq qalacaqdı. C.MakQrat döyüş sənəti və avarçəkmə haqqında hər şeyi bilir, ancaq tullanma barədə məlumatı olmur. O, Luvonu görəndə onunla işləmək istədiyini başa düşür. 2013-cü ildə C.MakQrat idmançını xilas etmək qərarına gəlir və onun axtarışına çıxır. Bu axtarış təxminən bir ay çəkir.
C.MakQrat sonradan bununla bağlı deyirdi:"Mən onu məşqçi Smit ilə yenidən birləşdirməli oldum. Mario çox yaxşı insan idi və işinə çox həvəsli idi. Biz onları yenidən birləşdirməyə çalışarkən Luvo ilə birlikdə idman zalında işlədim. Bu çox həssas və ləng bir proses idi. Luvo ilə işləmək üçün Solomonun hikməti və Iovun səbri olmalıdır. Onun sabah harada olacağını heç vaxt bilmirdik. Mən buna dözməli və ən yaxşısına inanmalı idim”.
Ancaq qaranlıq çəkilmir. Manyonqanın 2014-cü ildə Dostluq Oyunlarına necə düşdüyü hələ bilinmir. Düzdür, o orada iştirak edə bilmir. Çünki Smitin şəxsən idman
federasiyasına sənədləri təqdim etməsinə baxmayaraq bəzi sənədlər maxinasiya səbəbindən yox olur. Sonra isə məşqçi avtomobil qəzasına uğrayır. Onlar Luvo ilə əvvəlki münasibətləri qurmağa macal tapmırlar, ancaq atlet məşqçisini isti hisslərlə xatırlayır: "O, praktik olaraq atam idi. Mənə atletikada çox şey öyrədən müəllimim indiki səviyyəyə çatmağıma kömək etdi. Həyatımdakı ən böyük rolu o oynadı”.
MakQrat Smiti əvəz edə bilməyəcəyini başa düşsə də, getdikcə batmaqda olan atletdən imtina edə bilmir. Hətta Luvonun ailəsinə yemək və hesabları ödəmək üçün pul verir. Həm də üzgüçülük üzrə Olimpiya çempionu Rik Nitlinqin komandasına qoşur. Onlar idmançını uzununa tullanma üzrə atlet İvan Pedros (Olimpiya çempionu və 9 qat dünya çempionu) tərəfindən təlim keçmək üçün Kubaya göndərməyə hazırlaşırlar. Lakin vizaların alınması zamanı problemlər yaranır və səfər baş tutmur.
MakQratın planlarının puç olduğu bir vaxtda media özü də bilmədən bu işə müdaxilə etməklə hadisələrin axarını dəyişir. Belə ki, MakQratın Smitin ölümündən iki ay sonra dediyi "Mən nə qədər mühakimə edə bilərəm, onun yalnız iki yolu var: ya o, olimpiya kürsüsündə dayanacaq, ya da 30 yaşında həddindən artıq dozadan öləcək", sözləri o qədər diqqəti cəlb edir ki, hətta parlamentə qədər gedib çıxır.
Nəhayət, 2015-ci ildə Manyonqa narkotikdən asılılığına qalib gəlir və karyerasını davam etdirmək üçün Pretoria Universiteti yüksək performans mərkəzinə köçür. Ona Cənubi Afrika Respublikası Olimpiya Komitəsinin rəhbəri Qideon Sem kömək edir. Manyonqa onu özünün əsas xilaskarı hesab edir.
Rio Oyunlarına qədər bir il çətin olur. Çünki, yalnız fiziki formanı deyil, həm də nüfuzu qaytarmaq lazım idi. Sponsorlar artıq narkotik istifadəçisi kimi tanınmış atletlə əməkdaşlıq etmək istəmirdilər. Gündə üç məşq, Lil Ueynin qulaqcıqdakı musiqisi və xəyali dünya rekordu xətti olan ağ lövhə Luvonın gündəlik yaşadığı şeylər olur.
Avqust ayında isti Rioda Manyonqa tamamilə başqa bir insana çevrilir. O, yoxsul və narkoman keçmişini gümüş medalla əvəz edir. Bu səbəbdən onun hekayəsi daha da təsirli olur. Azarkeşlərin sevgisi və sponsorların əməkdaşlıq istəyi ona qayıdır. Atleti olimpiadada qaliblikdən cəmi 1 santimetr ayırırdı. Amma bu, onu heç də kədərləndirmədi.
O, müsahibəsində belə deyib: “Həyatda bu qədər maneələri aşdım. Şeytanlar illərdir məni aşağı sürükləməyə çalışırdılar, amma mən onları məğlub etdim. Medal sadəcə bir bonus, bir imtiyazdır. Bu, mənim ilk Olimpiadam idi, düşünürəm ki, hələ hər şey qabaqdadır. Dünya rekordunu qırmaq istəyirəm. Finaldan əvvəl bir qədər həyəcanlanırdım. Mən Qodfri Mokoyena ilə (uzununa tullanma üzrə 2008-ci il Olimpiya Oyunlarının gümüş mükafatçısı) bir otaqda qalırdım və ona, "Dostum, sabahı gözləyə bilmərəm", - deyirdim. Bu anı o qədər gözləmişəm ki... Səhər
oyandığım zaman elə bil Milad idi. Luvo Manyonqanın geri döndüyünü dünyaya göstərmək istədim”.
O, medalını anasına, Q. Semə və oğlu Lindokülə həsr etdiyini deyir. Olimpiadadan üç həftə sonra Manyonqa Brüsseldəki “Brilliant Liqa” mərhələsində qalib olur. 2017-ci ildə Londonda dünya çempionluğunu qazanır. Qayıdış möhtəşəm olub!...
Luvo yarışdakı çıxışından sonra müsahibəsinə deyib: “Mənim geriləməyimə səbəb ola biləcək hər şeydən uzaq dururam. Alkoqol, evdən getmək həyatımın bir hissəsi deyil. Hazırda həyatımın üzərində dayanmaq istəyirəm. Bu, mənim üçün bu vacibdir. Mən özümü məyus etmək istəmirəm".
Qətərin paytaxtı Dohada keçirilən yarışda Manyonqa titulunu qoruya bilmir və ilk 3-lükdən kənarda qalır. Növbəti vacib hədəf Tokio Olimpiadası idi, ancaq koronavirus infeksiyası səbəbindən Luvo da başqaları kimi evdə qalmağa məcbur olur.
L.Manyonqa ilə bağlı son məlumat onu sevənləri və azarkeşlərini xeyli məyus edib. Belə ki, 29 yaşlı idmançı Stellenbos şəhərindəki parkların birində saxlanılıb, ictimai yerdə spirtli içki içdiyinə və karantin qaydalarını pozduğuna görə 2500 rand (təxminən 140 dollar) cərimə edilib. Düşünmək olar ki, idmançı əvvəlki həyata qayıdır. Amma ola bilər, özünü təcrid etməkdən bezərərk belə bir addım atıb. Şübhəsiz, ikinci variant daha yaxşı olardı. Yoxsa növbəti dəfə onu xilas etmək mümkün olmayacaq.
Bəsti Məmmədova
|
