.jpg)
BATI YAR | batyyar@mail.ru
Azərbaycanın milli futbol komandası 2020-ci ildə özünün də ev sahiblərindən biri olacağı qitə çempionatının final mərhələsinə doğru yolda iki turdan ibarət daha bir qoşa oyun günlərini geridə qoydu.
Dünən doğma divarlar arasında favorit Xorvatiya ilə keçirdiyi matça qədər 4 qarşılaşmanın hamısında məğlub olan kollektiv, nəhayət, ikinci dövrənin ilk matçında ilk xallarını qazanaraq, yenə azarkeşlərinə ilğım ümidi verdi.
Ona görə "ilğım ümidi" deyirik ki, bu xal, sadəcə, solmaqda olan ümidlərə dirçəlmək üçün təkan verdi. Fəqət bu xalın nəyisə dəyişəcəyini hələ söyləmək çox tezdir. Çünki əldə olunan bir xala rəğmən hələ komandanın oyununda kifayət qədər problemlər qalmaqdadır.
İlk dəqiqələrdə özünü itirib, meydanda özünə yer tapa bilməyən və açıq-aşkar taktiki səhvlərlə rəqibə geniş imkan verən komandamız qapısında iki-üç top görə bilərdi. Lakin qapıçının xilaskar rolu, xüsusən təkbətək epizoddakı qəhrəmanlığı meydanda vəziyyəti xeyli dəyişdi. Asta-asta rəqibi asanlıqla məğlub edəcəyinə inanan rəqib orta templə qələbə qazanmaq üçün fürsəti bir-bir boşa verməyə, soyumağa başladı.
İkinci hissədə dəyişikliklər bir daha baş məşqçinin start heyətini müəyyən etməyə çətinlik çəkdiyini əyani nümayiş etdirdi. Qapıçı seçimi məcburi gedişi idisə, ilk dəqiqələrdən Cavid Hüseynovun meydana buraxılmasının məqsədini anlamaq olmadı. Nə yaxşı ki, məşqçi ilk əvəzləməsini ikinci hissənin başlanğıcında etdi və Uels səfərindəki səhvləri də bu səbəbdən erkən aradan qaldırıldı. Üstəlik, Emin Mahmudovu da meydana zamanında buraxdı və bununla meydanda istər arxa planlı, istərsə də orta xətdə sabitlik və tarazlıq bərqərar oldu.
Nəticədə, rəqibə yuxarıdan aşağı baxmağın cəzasını futbolçularımız layiqli üslubda verdilər. Sanki həvəskar komanda ilə oynayırmış kimi, Təmkin Xəlilzadəyə mane olmağı belə düşünməyən rəqib topu tordan çıxarmalı oldu. Sonra isə özünü toparlaya bilmədi və gözləmədiyi səfər oyununda autsayderlə qarşılaşmada buraxdığı səhv onlara baha başa gələ bilər.
Əlbəttə, bu heç-heçə ilə eyforiyaya uymaq olmaz. Çünki güclü və favorit rəqiblərlə görüşün bir xüsusiyyəti olur: inad, istək və həvəs. Onu da yalnız ikinci hissədə - əvəzləmələrlə az-çox sabitqədəm heyət qurulduqdan sonra görməyə yaxın olduq. Bir də ki, vaxtilə adda-budda normal hesablı nəticələri, əsasən, favoritlərlə oyunda əldə edən kollektiv ilğım ümidlərlə illəri sayırdı. Amma bu ümidin, sadəcə, ilğım olmadığını hələ komanda qarşıdakı oyunlarda sübut etməlidir. Çünki Xorvatiya ilə oyun milli komandanın həqiqi gücü və imkanlarını qiymətləndirmək üçün əsas deyil, təsadüf də ola bilər.
Qanunauyğunluq üçünsə normal oyun və nəticələr lazımdır.
İllərdir həvəsdən, həvəskarlıqdan uzağa getməyən bu ilğımdan qurtulmaq lazımdır. Səbəb çox sadədir - bu vaxta qədər milli komanda üçün doğru-dürüst strateji hədəf müəyyən edilmir. Millətlər liqasının təsis edilməsi daha bir ümid formatının başlanğıcı olsa da, onun sonunda qəribə qərarla ölkənin ən uğurlu baş məşqçisi komandadan uzaqlaşdırıldı. Yığma ta yeni yarış ərəfəsinə qədər naməlum duruma salındı.
Ənənə üzrə bu əcnəbi məşqçi də nə bir plan, nə bir strategiya, nə bir vəzifə, nə bir məqsəd olmadan işinin başındadır. Qarşısına heç bir vəzifə, hətta minimal olsa belə, öhdəlik qoyulmayan məşqçidən, açığı, nəsə gözləməyə də dəyməz.
Belə olduqda, məşqçili-məşqçisiz komandaya iki fərqli oyuna görə qiymət vermək lazım gəlir. Məncə, Bakıdakı oyun deyil, Britaniya səfəri lap yerinə düşmüşdü. İlğım təəssüratlarından ayılıb reallığa qayıtmaq üçün fürsət idi.
Söz yox ki, yayın əvvəlində qəti zərbə aldığı iki matçla müqayisədə kimin üçünsə Britaniyada bir qədər toparlanmış komanda var idi. Buna görə hətta dalbadal 4-cü məğlubiyyətə baxmayaraq hardasa ümid işığının ucu Bakıdakı heç-heçədə göründü. Lakin obyektiv və subyektiv səbəbləri araşdıranda, Yurçeviçli komandaya hələ də bel bağlamaq olmur. Səbəblər də çoxdur. Birincisi, tənəzzül dövründə olan Qaret Beylli Uels millisinin özü idi. Bu komanda tarixində bir-iki dəfə parlayıb və qısa müddətdən sonra sönməyə başlayıb. Beylkimilər peyda olanda bir uğurlu yarış dövrü yaşayır. Giqqz özü də komandaya yaradıcı ruh gətirə bilməyib. Yəqin razılaşarsınız ki, odu sönmüş və külü ilə oynayan komandanın qələbəsinin "günahkar"ı Azərbaycan millisi oldu.
Uelsin qələbəsinin təsadüf olması qapımıza vurulan qollardan əyani görünürdü: birincidə qapıçı ilə müdafiəçinin bir-birini anlamaması, digərində mövqe səhvləri ilə səviyyə fərqləri, taktiki çiyliklə funksional natamamlıq sözünü dedi.
Niyə Yurçeviçi ittiham etmək olar. Birincisi, Bakıdakı oyunu eyni yanlışlıqla başlamışdı. Taktiki seçimini müzakirə etmək istəməsək belə, Kardiffdə yanlışlıq 5-li müdafiəyə bənzər oyun seçimi ilə başlamışdı. Elə həmin planla və həmin düzülüş və tapşırıqlarla ilk onbirlik başqa olmalı idi. Hələ üstəlik, cinahlarda komandamızın oyunu başqa cür düşünməyə də əsas vermir.
Hər halda onun seçiminin alternativi və fikrimcə, daha məntiqlisi var idi. Əlqərəz, komandanı səfərdə daha aqressiv davranan, bunun da hədiyyəsi kimi səfərdən müsbət nəticə ilə qayıdan bir kollektiv kimi görürdüm. Özü də məhz Yurçeviçin məşqçi bacarığı, keçmişi və xarakteri də bunu deyirdi.
Başqa bəhanə axtarmasaq, məşqçinin iyundakı oyunlardan sonra postunu itirməkdən çəkinərək, risk etmədiyini, səfərdən heç-heçə və ya kiçik hesablı məğlubiyyətlə geri dönmək istəyi ilə əlaqələndirmək olar. İnanmaq istəmədiyimə inansam, baş məşqçi səfərə rəqibi öyrənmədən çıxmışdı, ya da təkcə Beyli zərərsizləşdirmək tələsinə düşmüşdü. Bunlar da mənim öz ilğımımda məğlubiyyətə don geyindirmək üçün axtardığım bəhanələrdir. Yəni sükançının şərt və şəraitə görə strateji səhvə yol verdiyini düşünməkdən başqa çarə yoxdur.
Beləcə, keçək dediklərimizin oyundakı əsaslarına.
Taktiki-funksional planda bir oyun elementi görməməyimiz komandanın, əsasən, müdafiədə oturub əks-hücumda irəli atılacağını göstərirdi. Bakıdakı oyun da bir daha təsdiq etdi ki, məşqçinin sonradan meydana atdığı Ağabala Ramazanovu, Təmkin Xəlilzadəni və Rəşad Eyubovu əsas heyətdə, heç olmasa erkən əvəzlənmələrini görsəydik, çox fərqli və daha inadcıl rəqabəti müşahidə edə bilərdik. Bir neçə kombinasiyalı oyun elementi kifayət edəcəkdi ki, rəqib ya ehtiyatlansın, ya da irəli atılsın. İkinci halda, əks hücumda çox şeyə nail olmaq mümkündü. Lap elə məşqçiyə haqq qazandrmaq istəsək, Emin Mahmudov, Dadaşovlar və Araz Abdullayev kimi ehtiyatda qalan oyunçuları da var idi. Bunları da nəzərə alsaq, bir neçə taktiki gedişdən ən uğursuzu seçilmişdi və yerində sayan Uelsə məğlubiyyətin ilk səbəbi bu idi. Məşqçinin yeganə uğuru milli tarixində ilk oyununa çıxmış, amma elə bil illərin təcrübəlisi kimi müdafiənin son həddində fantastik oyun forması nümayiş etdirən və Bakıda xorvatlara qarşı da həmin səviyyəni göstərən Bəhlul Mustafazadə oldu. Onun oyunu Tərlan Əhmədovun, Rəşad Sadıqovun debüt dövrlərini xatırlatdı. Sadəcə, indiki dövr elədir ki, futbolçunun aqibəti ona həddən ziyadə diqqət və qarşısına tökülən pullar nəticəsində fərqli ola bilir. Ona görə də ümidverici oyun nümayiş etdirsə belə, Bəhlulun əsl qiymətini vermək tezdir.
Məşqçinin, məncə, daha bir yanlışlığı əvəzləmələrində oldu. Son dövrlərin parlayıb ulduzluğun həzzinin təsirləri altında olan Əmrəlinin vurduğu qoldan sonra öz işini bitmiş hesab etməsi ürəkaçan deyildi. Bu halda Şeydayevin öz qazanında necə qovrulub yanması, komandanı tam yarımcan etdi. Elə Xorvatiya ilə matçda da o, mərkəzdən öndə dayanmaqla rəqibi ayıq-sayıq olub, tam qüvvə ilə irəli atılmamağa məcbur etdi. Əmrəlinin isə Kardiffdə tet-a-tet mübarizədə ilk zərbədən topu ən rahat şəkildə qapıçıya tuşlaması peşəkarlıq kodeksində tələskənlik, onun oyun səviyyəsində isə həvəskarlıq göstəricisi hesab olunur. İllərlə ümid verib qınından çıxa bilməyən haqda başqa heç nə demək olmur. Elə Kardiffdəki qol epizodunda orta zonada təşkilatçılığı öz üzərinə götürmüş Şeydayevin oyun quruculuğu daha qiymətlidir. Daha sonra Krivotsyukun, bir neçə epizodda Şeydayevin irəli atılarkən tənha qalması və dəstək almaması hansısa ümidverici oyundan deyil, məhz minimal hesabla barışmağın işarəsi idi.
Nəticə yoxdursa, iki halda ümidlənmək mümkündür. Komanda ya öz oyununa köklənərək səviyyəsinə uyğun oynamalı, ya da maksimum kombinasiyalı, quruculuq elementləri ilə döyüşkənliyini göstərməlidir. Kardiffdə bunların heç birini görmədik. Bakıda isə cavab qolundan sonra birincisinə bənzər bir həvəs göründü. Qalır növbəti oyunlarda həvəsi coşdurmaq, bununla da ilğımdan qurtulmaq və real ümidə yaxınlaşmaq.
BATI YAR
|
