BATI YAR | batyyar@mail.ru
Gündoğar ölkəyə getmək üçün nə etməli?
2020-ci ilin yay olimpiya oyunlarında Azərbaycanın medal ümidi ilə idmançı yollayacağı növlər sırasına daha biri də əlavə olunub. Bununla yanaşı, fəxri kürsüyə namizəd olan daha bir qrup idmançımızın mübarizə aparacağı növdə hələ heç nə bəlli deyil. Olimpiya medalı qazandığımızı daha bir növdə isə qaydalar antidopinq siyasəti səbəbilə xeyli sərtləşdirilib. Bir sözlə, 2020-ci ilin Tokiosına aparan yollara həsr olunmuş olimpiya təsnifat qaydalarına həsr edilmiş sonuncu məqaləmizi ümidli-ümidsiz daha 3 növə həsr edirik.
Onu da qeyd edək ki, Şərq döyüş növləri Azərbaycanda həmişə populyar olub və olimpiya hərəkatına daha "yapon növü»nün cəlb edilməsi xeyrimizə hesab oluna bilər. Yaponiyada yarandılmış cüdo ilə yanaşı, vətəni Koreya olan taekvondodan savayı, olimpiya debütünü edəcək karatedə də parlaq idmançılarımızın olması ümidlərə qol0-qanad verir. Titullu idmançılarımız olimpiya siftəsini edən bu növdə medal qazanmalı, hətta ən yüksək əyarlara iddialı olmalıdırlar.
Tomas Baxın sözlərinə inansaq, boks olimpiadada olacaq. Lakin seçimlə bağlı son söz deyilməyib. Denməli, boksçularımız da rinq döyüşünə köklənməlidirlər. Ağırlıqqaldırmanın bu sırada olması, ənənələrə söykənməsi ilə bağlıdır. Hərçənd yeni qaydalar ölkəmizin təmsilçiyiliyi ilə bağlı məhdudiyyətlərə yol açıb.
Karate – 8 medal dəsti
Olimpiya oyunlarında debüt edəcək növ üzrə 80 idmançının mübarizəsində iki medal kata proqramına aiddir. Kumitedə hər çəki üzrə, kata döyüş sənətində də 10 karateçi qüvvəsini sınayacaq.
Mübarizə avqustun 6-dan 8-dək 14.471 tamaşaçı tutumlu «Nippon Budokan» arenasında olacaq. Əslində Dünya Karate Federasiyasının (WKF) kumite üzrə 5 çəki dərəcəsi var. Olimpiya oyunlarında onlardan yalnız 3-ü olacaq. Bu səbəbdən kişilərdə 60-67 kq-lar, qadınlarda isə 50-55 kq-lar yüngül (müvafiq olaraq, kişilərdə 67-kq-dək, qadınlarda 55 kq-dək), 75 kq-dək kişilərdə, 61 kq-dək isə qadınlarda orta, normal halda +84 kq kişilərdə, +64 kq isə qadınlarda) ağır çəki kateqoriyasına aid edilib. Beləliklə, kişilər 67 kq, 75 kq və +75 kq, qadınlar 55 kq, 61 kq və +61 kq çəki dərəcələri üzrə mübarizəyə qoşulacaqlar. Hər çəki dərəcəsində ölkələr bir idmançı ilə təmsil oluna bilər. Hər çəkinin 10 idmançısı bu qayda ilə seçiləcək: 1 yer təşkilatçı ölkəyə; 4 yer 2020-ci il aprelin 6-da elan ediləcək olimpiya reytinqində yer alan 4 karateçiyə; 3 yer təsnifat turnirlərinə; 2 yer qitələrin təqdimatı və ya üçlər komissiyasının qərarı ilə.
Reytinq üzrə hesabatlar 5 çəki dərəcəsi aparıldığından, hər çəki üzrə bəzi yarışlar olimpiya proqramı hesabı ilə aparılır. Lakin qoşalaşmış hər çəki dərəcəsi üzrə iki nəfərin reytinqi əsas götürüləcək və olimpiadaya lisenziya verəcək. Dünya və olimpiya proqramları üçün eyni olan çəkilərdə isə 4 lider karateçi Tokiya bilet sifariş edəcək.
Qitələr üzrə təqdimatlarda Okeania, Afrika, Panamerika, Asiya və Avropanın hər biri hər gender üzrə bir namizəd irəli sürə bilər. Bundan əlavə, Afrika və Amerika iki genderdən biri üzrə əlavə namizəd verəcək. Lakin biri qadın, digəri kişi karateçini təqdim edəcək. Bu siyahıya salınacaq idmançılar qızıl medal qazanmış ən yüksək reytinqli idmançılar olmalıdırlar. Əgər belə bir idmançı yoxdursa, növbəti addımda olimpiyaçı gümüş medalçılar arasından, bu da olmasa, bürünc medalçılardan seçiləcək. Əgər bu qayda ilə də idmançı seçilməzsə, reytinqlərə baxılacaq.
Olimpiya təqviminə düşən yarışlardan biri olan Asiya Oyunları 2018-ci ildə İndoneziya paytaxtı Cakartada keçirilib.
Reytinqə təsir edən turnirlər 2018-ci il iyulun 2-dən başlayıb. Bu vaxta qədər Asiya (Əmman, İordaniya), Afrika (Kiqali, Ruanda), «Karate-1» üzrə Premyer liqa (Berlin, Almaniya; Tokio, Yaponiya; Paris, Fransa; Dubay, BƏƏ; Zalsburq, Avstriya), «A Seriya» (Santyaqo, Çili və Şanxay, Çin), dünya çempionatı (Madrid, İspaniya), Panamerika (Panama) və Avropa (Qvadalaxara, İspaniya) çempionatları keçirilib.
Qalan yarışların siyahısı belədir:
Avropa Oyunları – Minsk, Belarus, 21-30 iyun;
Sakit Okean Oyunları – Apia, Samoa, 8-20 iyul;
Panamerika Oyunları – Lima, Peru, 26 iyul-11 avqust;
Afrika Oyunları – Kasablanka və Rabat, Mərakeş, 23 avqust-3 sentyabr 2019-cu il;
Təsnifat turniri – Paris, Fransa, 8-10 may 2020-ci il.
Azərbaycan krateçilərindən əsas namizədlərinin bu günə olan reytinq mövqeləri:
Kişilər
67 kq – 12. Firdovsi Fərzəliyev (60 kq, 1672.5 xal), 32. Rafiz Həsənov (67 kq, 1132.5);
75 kq – 2. Rafael Ağayev (3150);
+75 kq – 25. Asiman Qurbanlı (+84 kq, 1132.5), 39. Ayxan Mamayev (84 kq, 832.5), 94. Turqut Həsənov (84 kq, 405), 101. Şahin Atamov (+84 kq, 382.5);
Kata - 27. Roman Heydərov (690 xal).
Qadınlar
55 kq – 27. Nuranə Əliyeva (50 kq, 1072.5), 104. İlahə Qasımova (55 kq, 322.5);
61 kq – 55. Fəridə Əbiyeva (360);
+61 kq – 2. İrina Zaretska (68 kq, 3022.5), 65. Fəridə Əliyeva (+68 kq, 540);
Kata - 117. Nida Rəzai (67.5).
Boks – 13 medal dəsti
Olimpiadaların ən qədim və əsil növlərindən sayılan boks və ya tarixən yumruq döyüşü son dövrlərdə ən başıbəlalı proqramlardan birinə çevrilib. Qalmaqallar bir-birini əvəz etməklə, ümumiyyətlə, bu növun olimpiya taleyinin üzərini qara buludlar alıb. Hər halda Tokioda boksu görmək imkanımız olacaq. Fəqət hələ də onun əsas meyarları, hətta kişilərdə çəki dərəcələri də məlum deyil. Son qərara əsasən, kişilərdə çəki dərəcələrinin sayı 10-dan 8-ə salınıb, qadınlarda isə 3 çəki dərəcəsinin sayı 5-ə qaldırılıb. Zərif cinsin hansı çəkilərdə mübarizə aparması bəllidir – 51 kq, 57 kq, 60 kq, 69 kq və 75 kq.
Ümumən, Tokioda rinq döyüşləri 2020-ci il iyulun 25-dən avqustun 9-dək keçiriləcək. 76 ölkədən dəri əlcək ustalarının iştirakı gözlənilir. Döyüşlər sumo yarışları arenası kimi tanınan «Ryöqoku Kokugikan» sarayında keçiriləcək.
Lakin boksun taleyi ilə bağlı son qərarı iyun ayında Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin sessiyası verəcək. Səbəb isə AİBA-da korrupsiya ittihamlarının səngiməməsidir. Hətta məşhur bukmeyker kontorları boksun olimpiya taleyi ilə bağlı kotirovkalar da açıblar. Ən ümidvericisi isə boksun lehinə olan 69 faizlik göstəricidir.
Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin prezidenti Tomas Bax bu günlərdə olimpiadanın boks proqramı ilə bağlı fikirlərini bölüşüb: "İstəyirik ki, boks olimpiya proqramında saxlanılsın. Elə buna görə də təsnifat yarışlarını AİBA deyil, alternativ bir təşkilat da keçirə bilər. Qərar AİBA ilə bağlı təhqiqat başa çatandan sonra veriləcək".
Qeyd edək ki, boks 1904-cü ildən olimpiya proqramlarındadır. Yalnz 1912-ci ildə rinq ustaları olimpiadada üz-üzə gəlməyiblər. "Rio-2016" Oyunlarında isə ilk dəfə peşəkar boksçular da olimpiya rinqinə çıxıblar.
Ağırlıqqaldırma – 14 medal dəsti
Gələn il iyulun 25-dən avqustun 4-dək Tokio Beynəlxalq Forumunda (yaponca – "Tokyo Kokusai Foramu») keçiriləcək mübarizədə 196 ağırlıqqaldıranın iştirak etməsi gözlənilir. 2018-ci ilin iyulunda yeni çəkilər müəyyən olunub. Kişilərdə bir çəki ləğv edilərək, mübarizədə gender bərabərliyi yaradılıb.
Kişilər 61 kq, 67 kq, 73 kq, 81 kq, 96 kq, 109 kq və +109 kq, qadınlar 49 kq, 55 kq, 59 kq, 64 kq, 76 kq, 87 kq və +87 kq çəkilərdə qüvvələrini sınaya biləcəklər.
Hər ölkə genderlər üzrə bərabər paylanmaqla 8 çəkidə təmsil oluna bilər. Çəkilər üzrə 14 idmançı bu qayda ilə seçiləcək: 2020-ci il aprelin 30-da elan ediləcək reytinqə görə, 8 ən yaxşı, həmin reytinqdə qitələr üzrə nəzərə alınmaqla 5 ən yaxşı (hər qitəyə bir yer olmaqla, artıq lisenziya almamış ölkədən idmançı istisna edilməklə), təşkilatçı ölkəyə bir (cəmi 6) və ya üçlər komissiyasının dəvəti ilə (8 yer).
Maraqlıdır ki, iştirakçı sayını müəyyyən edən yeni qaydalar da müəyyən olunub: 2008-2020-ci illər ərzində 10-19 antidopinq qərarı ilə üzləşmiş ölkələr 2 qadın və 2 kişi, 20-dən artıq cəzaya məruz qalmış ölkələr isə hər gender üzrə 1 idmançı ilə təmsil oluna bilər. Siyahıda təşkilatçı ölkənin nümayəndələri reytinq üzrə lisenziya alarsa, bir sıra dəyişikliklər ola bilər.
Reytinq xallarının hesablanması da fərqlidir. Əvvəldən müəyyən edilmiş fərqli kateqoriyalı (qızıl - 1,1, gümüşə - 1,05, bürünc - 1 xal) turnirlərdə xallar verilir. Üç fərqli dövr də müəyyən olunub. Birincisi, 1 noyabr 2018-ci ildən 30 aprel 2019-cu ilə qədər olan müddəti əhatə edir. İkincisi, 1 may-31 oktyabr 2019-cu ildir. Üçüncüsü isə 1 noyabr 2019-cu ildən 30 aprel 2020-ci ilə qədər olan dövrdür.
Təsnifatda iştirak etmək üçün atletldərin hər dövrdə ən azı bir və cəmi 6 turnirdə iştirak etməsi vacibdir. Bundan savayı, altı turnirdən ən azı biri qızıl, biri gümüş və biri bürünc olmalıdır. Bu qaydalar yalnız təşkilatçı və üçlər komissyasının tələbləri üçün bir qədər sadələşdirilib. Yaponiyanı təmsil edən idmançı 1 dövrdə və 1 qızıl və bir o qədər də gümüş yarışda iştirak etməlidir. Üçlər komissiyası isə seçmini iki dövr üzrə edəcək. Həm də qızılla gümüş olmaqla ən azı iki yarışda iştirak edənlər arasından çeim aparılacaq.
Qızıl yarış dünya və qitə çempionatları, gümüş - beynəlxalq federasiyanın təqvim turnirləri və çoxnövlü idman yarışları və çempionatları, bürünc kateqoriyaya digər beynəlaxlq turnirlər daxildir.
Qızıl yarışların siyahısından 2018-ci ildə dünya çempionatı (Aşqabad, Türkmənistan), 2019-cu ildə isə Avropa çempionatı (Batumi, Gürcüstan), Panamerika çempionatı (Qvatemala), Asiya çempionatı (Ninqbo, Çin), Afrika çempionatı (Qahirə, Misir) keçirilib.
Qarşıda qızıl kateqoriya turnirlərindən ölkəmiz üçün maraqlı olan dünya (1–8 iyun, Suva, Fici) və Avropa (7–15 iyul, Kişinyov, Moldova) gənclər çempionatı, ustaların dünya çempionatı (18–27 sentyabr, Pattaya, Tailand) var.
Təqdim edir: BATI YAR
|
